‘But some are more equal’

Wat het meeste indruk op me maakte was het museum over de proefkolonies. Dit museum vertelt het verhaal van Johannes van den Bosch en de eerste kolonisten (paupers & pioniers) die in de Vrije Koloniën van Weldadigheid een nieuwe toekomst vonden. Ik heb het over het jaar 1818, 200 jaar terug in de tijd. Nederland was in een erbarmelijke staat. Wat was hier de oorzaak van? Daarvoor duiken we een stukje in de geschiedenis: in 1810 wordt Nederland door Frankrijk ingelijfd. De burgerlijke stand wordt ingevoerd en Napoleon bezoekt de Nederlanden. Vele Nederlanders worden opgeroepen voor de Grande Armee en in 1813 wordt Willem 1 aangesteld als vorst van het Vorstendom der Verenigde Nederlanden. In 1813- 1814 verlaten de Fransen Nederland en in 1815 wordt Napoleon tijdens de Slag bij Waterloo definitief verslagen. Deze oorlogsjaren hadden hun tol geëist. Er heerste armoede, werkloosheid en honger.

Johannes van den Bosch, generaal, Tweede Kamerlid, minister van Staat en vertrouweling van Koning Willem I geloofde toen al in de maakbare samenleving en had een ambitieus plan om een einde te maken aan de armoede in de steden na het vertrek van Napoleon. De kern van zijn oplossing bestond uit het bieden van huisvesting, werk, scholing en zorg binnen nieuw op te richten landbouwkoloniën in Drenthe. In ruil voor kleding, huisvesting en voedsel werden de gezinnen tewerk gesteld. Ze verbouwden aardappels, weefden en spinden. Na 16 jaar was de ‘lening’ voor het huis, de kleding, huisraad etc. afbetaald en waren de boeren vrij om zelf leiding te geven aan hun boerenbedrijf. Kinderen kregen voor het eerst onderwijs, nog lang voordat onderwijs verplicht werd in Nederland. Tijdens de proefkolonie werd voor het eerst ook medische zorg vanuit de Maatschappij verstrekt. De gezinnen kregen dus de kans om zich uit de armoede te verheffen.

Eigenlijk is dit nog maar kort geleden. Het idee dat iedereen de kans krijgt om zich te ontwikkelen vinden wij vandaag de dag heel normaal maar deze visie is eigenlijk nog niet zo lang vanzelfsprekend.
Het recht op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs is nu in de grondwet vastgelegd en we staan er zelden meer bij stil. Wat mij trof is dat deze verlichte geest Johannes van den Bosch zijn tijd ver vooruit was en dat dankzij hem de ontwikkelingen snel zijn gegaan. Maar ook besefte ik dat het bijzonder is dat wij een grondrecht kennen op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs en hoe belangrijk het is dit te blijven koesteren en in ere te houden. In een tijd waarin de kloof tussen arm en rijk groter wordt groeit armoede weer en dat is zorgelijk.

We vinden het erg als mensen of kinderen het moeten stellen zonder één van deze grondrechten, of als het niet mogelijk is om talenten tot bloei te laten komen. Denk bijvoorbeeld aan sommige ouders die geen geld genoeg hebben om hun kinderen te laten studeren zodat deze kinderen afzien van een studie omdat ze geen grote studieschuld willen.

We doen er alles aan doen om dit soort situaties te voorkomen. We willen dat iedereen gelijke kansen krijgt. Helaas hebben we ook gezien dat we wel op weg zijn maar dat we er nog lang niet zijn.

Sommigen zijn nog steeds gelijker dan anderen en dat hebben we kunnen zien bij de Black Lives Matter protesten, een minderheidsstem die op de achtergrond is geraakt door al het corona nieuws.

Alle stemmen horen, iedereen gelijk waarderen, ook minderheden: Karin Brugman, gastblogger bij Bouckaert schreef er een raak en persoonlijk blog over dat je in deze e-zine kunt lezen. Volgens Karin weten we precies vanuit ons oeroude overlevingsinstinct wie als ‘minder’ en wie als ‘meer’ wordt gezien. Dit ingebakken ‘weten’ beschrijft Karin als een virus, een pandemie. En ze inspireert ons om na te denken over hoe we met deze ‘besmetting’ om kunnen gaan.

Wie hier afgelopen juli ook een mooi blog over schreef is Peter Roemeling, ook gastblogger bij Bouckaert. Hij beschrijft oorzaken van discriminatie vanuit zijn observatie van de film ‘Angry men’ en geeft je ideeën mee met betrekking tot wat je op de werkvloer kunt doen aan discriminatie en wat Deep Democracy dialogen daaraan kunnen bijdragen.

Tot slot ook nog mooi corona nieuws: vanuit de Academie voor Organisatiecultuur mag ik deel uitmaken van het Gilde van Polder-Antropologen. Lees er meer over onder het kopje Nieuws/Agenda. En tot slot, ook onder ditzelfde kopje vind je mijn online trainingen die ik dit najaar nog geef.

Veel leesplezier,

Sandra Bouckaert

Gilde van Polder-Antropologen

Vanuit de Academie voor Organisatiecultuur mag ik deel uitmaken van het Gilde van Polder-Antropologen. Met 50 antropologen trekken we de komende weken - corona proof en vooral online - Nederland in om te observeren, te bevragen, te filmen. Met de vraag of wij al in ‘het nieuwe normaal’ zijn aangekomen. Wat leren we onze kinderen over corona? Hoe laten we ze begroeten, wat vertellen we wel en niet, hoe gaan we om met hun en onze eigen angst, met de dood en met de geneugten van het leven? Spelen ze anderhalve meter spelletjes ’tikkie jij hebt het’ en persconferentietje en zeggen ze ‘ik wil ook een mondkapje’? Ik ben heel blij om mee te mogen onderzoeken en bij te dragen, samen met zo veel enthousiaste antropologen. Wil je meer lezen over het onderzoek? Dat kan hier. Ik hou je op de hoogte over de resultaten. Check mijn e-zines.
>> meer informatie en inschrijven

Soms moeten we achteromkijken om te zien dat we vooruit zijn gekomen. Om te ontdekken dat we niet immuun zijn voor verandering, ook als het om discriminatie gaat.

Wie tot een minderheidsgroep behoort, beseft instinctief dat veiligheid nooit gegarandeerd is. Het tij kan plotseling keren. Als iemand even niet lekker in zijn vel zit. Of als de hele samenleving even niet zo lekker in zijn vel zit. Dan kan je zomaar doelwit worden. Want iets wat zich onderscheidt door religie, kleur of wat opvalt omdat het op een of andere wijze afwijkt van het gemiddelde is nu eenmaal makkelijk te traceren en te raken.

Dit is een blog geschreven door Karin Brugman, gastblogger bij Bouckaert.

Etnisch profileren op basis van (dubbele) nationaliteit bij de belastingdienst. De agressieve benadering van donkere mensen door de politie. Discriminatie is een moeilijk uit te bannen fenomeen in de maatschappij. We lijken er massaal afstand van te nemen. Zie de demonstraties wereldwijd naar aanleiding van de dood van George Floyd. En het boycotten van Facebook door grote merken als Unilever, Levi’s en Coca-Cola. De bedrijven willen niet worden geassocieerd met haat en discriminatie. Maar toch is de kans groot dat ook in het bedrijf waar jij actief bent, wordt gediscrimineerd.